Ανάλυση Εισροών-Εκροών

Πάντειον Πανεπιστήμιο

Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης

Η’ Εξάμηνο

Κατεύθυνση Δημόσιας Οικονομικής

Περιγραφή Μαθήματος

Η Ανάλυση Εισροών-Εκροών συνιστά ένα σύγχρονο εργαλείο οικονομικής ανάλυσης, το οποίο βασίζεται στην έννοια της αλληλεξάρτησης (μεταξύ κλάδων, περιφερειών, εθνικών οικονομιών, οικονομίας και περιβάλλοντος, τεχνικών και κοινωνικών συνθηκών παραγωγής, κ.ά) καθώς και στην αντίληψη της οικονομικής δραστηριότητας ως μιας κυκλικής διαδικασίας, η οποία, πέραν των εισοδημάτων που δημιουργεί, αναπαράγει και τις υλικές προϋποθέσεις οι οποίες είναι αναγκαίες για την επανάληψη της παραγωγικής διαδικασίας και την επόμενη οικονομική περίοδο. Αν και το πρώτο σχήμα εισροών-εκροών που κατασκευάσθηκε ποτέ μπορεί να θεωρηθεί ο «Οικονομικός Πίνακας» («Tableau Economique») του Francois Quesnay (1694-1774), ο οποίος πρωτοεκδόθηκε το 1758, ο σύγχρονος θεμελιωτής του γνωστικού αντικειμένου της Ανάλυσης Εισροών-Εκροών θεωρείται ο Wassily Leontief (1906-1999), στον οποίο, για αυτή τη συμβολή του, απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ στην Οικονομική Επιστήμη το 1973.

Στα πλαίσια του παρόντος μαθήματος, οι φοιτητές θα εισαχθούν στις βασικές έννοιες και εργαλεία της Ανάλυσης Εισροών-Εκροών, εκκινώντας από απλουστευμένες αναπαραστάσεις του οικονομικού συστήματος και κάνοντας σταδιακά την ανάλυση πιο σύνθετη εισάγοντας πιο ρεαλιστικές υποθέσεις. Έμφαση δίνεται επίσης στα εμπειρικά εργαλεία της Ανάλυσης Εισροών-Εκροών, δηλαδή στους Πίνακες Εισροών-Εκροών, οι οποίοι αποτελούν τμήμα των Εθνικών Λογαριασμών όλων των σύγχρονων οικονομιών.

Περιεχόμενο Μαθήματος

Το μάθημα ξεκινάει με μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην εξέλιξη του τρόπου παραγωγής, δίνοντας έμφαση στο πλαίσιο εκείνο μέσα στο οποίο η αντίληψη του οικονομικού πλούτου ως απόθεμα αγαθών αντικαταστάθηκε από τη σύγχρονη αντίληψή του ως μια ροή αγαθών και υπηρεσιών, η οποία παράγεται, ανανεώνεται και μεγεθύνεται. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στον Οικονομικό Πίνακα (Tableau Economique) του Francois Quesnay, ο οποίος θεωρείται από τις πρώτες σημαντικές απόπειρες αναπαράστασης της οικονομίας ως μιας διαδικασίας κυκλικής ροής και αποτελεί ουσιαστικά τον πρόδρομο των σύγχρονων Πινάκων Εισροών-Εκροών. 

Εν συνεχεία, με τη χρήση ενός απλού αριθμητικού παραδείγματος, κατασκευάζουμε τον Πίνακα Εισροών-Εκροών ενός απλουστευμένου οικονομικού συστήματος, επικεντρώνοντας την προσοχή μας στη σχέση μεταξύ φυσικών και τιμιακών μεγεθών. Με την ολοκλήρωση αυτής της παρουσίασης, εισάγουμε τις πρώτες βασικές έννοιες της Ανάλυσης Εισροών-Εκροών καθώς και τις αντίστοιχες εθνικολογιστικές έννοιες.

Στο επόμενο μέρος, γενικεύουμε την ανάλυση μας παρουσιάζοντας σε αλγεβρικούς όρους έναν Πίνακα Εισροών-Εκροών, ο οποίος εμπεριέχει οποιονδήποτε αριθμό εμπορευμάτων και κλάδων, και δείχνουμε πως μπορούν να εξαχθούν από το πλαίσιο αυτό οι τεχνικοί συντελεστές παραγωγής της οικονομίας. 

Στη συνέχεια, παρουσιάζουμε το Ανοικτό και το Κλειστό Σύστημα Leontief, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ερμηνεία της «αντίστροφης μήτρας Leontief». Αναλύουμε τόσο το σύστημα τιμών όσο και το σύστημα φυσικών ποσοτήτων της οικονομίας και δείχνουμε πως μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση των, συνεπεία μεταβολών είτε στην τελική ζήτηση είτε στις αρχικές εισροές, επιπτώσεων στο οικονομικό σύστημα.  Περαιτέρω, εξετάζουμε τους διαφορετικούς τρόπους εκτίμησης των διακλαδικών διασυνδέσεων και εντοπισμού των λεγόμενων «κλάδων-κλειδιών» της οικονομίας. 

Στα επόμενα, εξετάζουμε τα εμπειρικά εργαλεία της Ανάλυσης Εισροών-Εκροών, δηλαδή τους Πίνακες Εισροών-Εκροών, αναλύοντας τη δομή τους και τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις μεθόδους εισροών-εκροών για την ανάλυση πραγματικών οικονομικών προβλημάτων. Τέλος, γίνεται αναφορά στον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζονται οι Πίνακες Εισροών-Εκροών από τις Στατιστικές Αρχές και, ειδικότερα, τον τρόπο με τον οποίο, με τη χρήση πρωτογενών στατιστικών στοιχείων, καταρτίζονται οι Πίνακες Προσφοράς και Χρήσεων και πως, εν συνεχεία, οι τελευταίοι μετατρέπονται στους Συμμετρικούς Πίνακες Εισροών-Εκροών.

Μαθησιακοί Στόχοι

Με την ολοκλήρωση των παραδόσεων, οι φοιτητές θα είναι σε θέση να: 

  1. Αντιλαμβάνονται την οικονομική δραστηριότητα ως μια κυκλική διαδικασία η οποία παράγει και αναπαράγει, όχι μόνον τα εισοδήματα των συμμετεχόντων στην παραγωγή, αλλά και τους αναγκαίους όρους για την επανάληψη της οικονομικής δραστηριότητας στις επόμενες περιόδους. 
  2. Κατανοούν τη διαφορά μεταξύ υλικών και τιμιακών ροών σε ένα οικονομικό σύστημα.
  3. Εξάγουν τους τεχνικούς συντελεστές παραγωγής ενός οικονομικού συστήματος.
  4. Αναλύουν τόσο το σύστημα τιμών όσο και το σύστημα φυσικών ποσοτήτων ενός οικονομικού συστήματος και τις μεταξύ των σχέσεις.
  5. Να επιλύουν το Κλειστό και Ανοικτό Σύστημα Leontief.
  6. Να εκτιμούν και να ερμηνεύουν τα στοιχεία της «αντίστροφης μήτρας Leontief».
  7. Να εκτιμούν τις επιπτώσεις μεταβολών της τελικής ζήτησης και των αρχικών εισροών στο οικονομικό σύστημα.
  8. Αναλύουν τις διακλαδικές σχέσεις ενός οικονομικού συστήματος.
  9. Αναλύουν τους Πίνακες Εισροών-Εκροών των Εθνικών Οικονομιών και να εφαρμόζουν τις μεθόδους Εισροών-Εκροών σε πραγματικές οικονομίες.

Βιβλιογραφία

  • Eurostat (2008): Eurostat Manual of Supply, Use and Input-Output Tables, Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.  
  • Pasinetti, L. (1991): Παραδόσεις Θεωρίας της Παραγωγής, Κριτική, Αθήνα.
  • Kurz, H. D., Dietzenbacher, E. and Lager, C. (eds): Input-Output Analysis, Edward Elgar, Cheltenham.
  • Leontief, W. (1936): Quantitative input and output relations in the economic system of the United States, Review of Economics and Statistics, 18, 105-125.
  • Leontief, W. (1951): The Structure of the American Economy, 1919- 1939, Oxford University Press, New York. 
  • Leontief, W. (1986): Input-Output Economics, Oxford University Press, Oxford.
  • Λίβας, Π. (1994): Ανάλυση Εισροών-Εκροών, Σταμούλης, Αθήνα-Πειραιάς.
  • Μαριόλης, Θ., και Σώκλης, Γ. (2020): Ποσοτική εκτίμηση της συμβολής των συνιστωσών κόστους στη διαμόρφωση των τιμών: Μία ανάλυση εισροών-εκροών της ελληνικής οικονομίας, Οικονομικές Εξελίξεις, 41, 110-132.
  • Miller, R. and Blair, P. (2009): Input-Output Analysis: Foundations and Extensions (Second Edition), Cambridge University Press, New York. 
  • Οικονομίδης, Χ. (2007): Εισαγωγή στο σύστημα και την ανάλυση εισροών-εκροών, Κριτική, Αθήνα.
  • Σκούντζος, Θ. (1993): Περιφερειακή Οικονομική Ανάλυση και Πολιτική, Σταμούλης, Αθήνα.
  • Soklis, G. (2009): The Conversion of the Supply and Use Tables to Symmetric Input-Output Tables: A Critical Review, Bulletin of Political Economy, 3, pp. 51-70.
  • Σώκλης, Γ. (2012): Εργασιακές αξίες, εμπορευματικές αξίες, τιμές και κατανομή του εισοδήματος: Διερεύνηση βάσει εμπειρικών πινάκων εισροών-εκροών, Διδακτορική Διατριβή, Τομέας Οικονομίας, Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, Πάντειον Πανεπιστήμιο.
  • Sraffa, P. (1960): Production of Commodities by Means of Commodities. Prelude to a Critique of Economic Theory, Cambridge University Press, Cambridge (ελλ. έκδοση (1985): Σύγχρονα Θέματα, Θεσσαλονίκη. Προλογικό Σημείωμα: Γ. Κριμπάς, Μετάφραση: Σ. Βασιλάκης).
  • Stone, R. (1961): Input-Output and National Accounts, OECD, Paris.
  • United Nations (2018): Handbook on Supply and Use Tables and Input – Output Tables with Extensions and Applications, United Nations, Department for Economic and Social Affairs, Statistics Division, Series F, No. 74, Rev.1, New York.

Προτεινόμενα Συγγράμματα

  • Οικονομίδης, Χ. (2007): Εισαγωγή στο σύστημα και την ανάλυση εισροών-εκροών, Κριτική, Αθήνα (Διανεμόμενο Σύγγραμμα).
  • Pasinetti, L. (1991): Παραδόσεις Θεωρίας της Παραγωγής, Κριτική, Αθήνα.

Μέθοδοι Αξιολόγησης

Η αξιολόγηση των φοιτητών θα γίνει μέσω των Γραπτών Τελικών Εξετάσεων. 

Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα εκπόνησης Γραπτής Εργασίας (προαιρετική) κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, η οποία θα έχει συντελεστή βαρύτητας 30% στον τελικό βαθμό. 

Σημειώνεται ότι ο βαθμός της Γραπτής Εργασίας θα ενεργοποιηθεί μόνο με βαθμολογία ίσης ή άνω της βάσης (μεγαλύτερο ή ίσο του 5) στις Γραπτές Τελικές Εξετάσεις.

Οι εργασίες θα ανατεθούν και θα υποβληθούν μέσω του eClass.