των Νικόλαου Ροδουσάκη και Γιώργου Σώκλη
ΚΕΠΕ, Οικονομικές Εξελίξεις, τεύχος 43, 2020, σσ. 23-25,
1 Εισαγωγή
Η πορεία της ελληνικής οικονομίας στην μετά-COVID-19 εποχή, εν πολλοίς, θα εξαρτηθεί από τις αποφάσεις που θα ληφθούν το επόμενο διάστημα για την κατανομή των διαθέσιμων εθνικών και κοινοτικών πόρων σε επενδυτικά προγράμματα. Στο παρόν άρθρο, συμβάλλουμε στον εν λόγω διάλογο προσφέροντας εκτιμήσεις για τις πολλαπλασιαστικές επιδράσεις των επενδύσεων στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), την απασχόληση και τις εισαγωγές της ελληνικής οικονομίας, όπως προκύπτουν από εμπειρικές μετρήσεις που έγιναν στη βάση ενός πολυτομεακού υποδείγματος συμπαραγωγής εμπορευμάτων μέσω εμπορευμάτων με ετερογενή εργασία, το οποίο βασίζεται στην έννοια του Σραφφαϊανού Πολλαπλασιαστή.1 Για την αποτύπωση των διακλαδικών σχέσεων, χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τους Πίνακες Προσφοράς και Χρήσεων (Supply and Use Tables-SUT) της ελληνικής οικονομίας έτους 2015, λαμβάνοντας υπόψη τη σύνθεση της επενδυτικής δαπάνης στην οικονομία. Στην Ενότητα 2 παρουσιάζουμε τα εμπειρικά ευρήματα της ανάλυσής μας, ενώ στην Ενότητα 3 συνοψίζουμε τα κύρια συμπεράσματα.
2 Πολλαπλασιαστικές επιδράσεις
Για την εκτίμηση των πολλαπλασιαστικών επιδράσεων των επενδύσεων στο ΑΕΠ, την απασχόληση και τις εισαγωγές της ελληνικής οικονομίας θεωρούμε ως εξωγενώς δεδομένη τη σύνθεση του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου όπως αποτυπώνεται στον Πίνακα Χρήσεων (Use Table) της οικονομίας, ενώ ομαλοποιούμε τα μεγέθη έτσι ώστε οι εκτιμήσεις να αφορούν πολλαπλασιαστικές επιδράσεις μοναδιαίων χρηματικών μεταβολών των επενδύσεων, όπου η χρηματική μονάδα έχει τεθεί να εκφράζει 1 εκατομμύριο ευρώ (αναλυτικά, βλέπε Mariolis et al., 2018, Appendix 1).
Τα ευρήματα της ανάλυσής μας υποδεικνύουν ότι μια μεταβολή, έστω αύξηση, της επενδυτικής δαπάνης στην ελληνική οικονομία κατά 1 εκατομμύριο ευρώ θα προκαλέσει μία συνολική (άμεση και έμμεση):
α) Αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,682 εκατομμύρια ευρώ, η κατανομή του οποίου ανά εμπόρευμα αποτυπώνεται στον Πίνακα 1.
Πίνακας 1. Η κατανομή (%) των μεταβολών στο ΑΕΠ ανά εμπόρευμα
| Εμπόρευμα | Κατανομή Μεταβολών |
| Κατασκευές | 59,8% |
| Υπηρεσίες έρευνας και ανάπτυξης | 13,6% |
| Υπηρεσίες προγραμματισμού Η/Υ και άλλες συναφής υπηρεσίες πληροφορίας | 7,6% |
| Διαχείριση ακίνητης περιουσίας | 6,0% |
| Μηχανήματα και είδη εξοπλισμού π.δ.κ.α. | 6,0% |
| Τρόφιμα | 4,4% |
| Άλλα εμπορεύματα | 2,6% |
Πηγή: Εκτιμήσεις των συγγραφέων
β) Αύξηση της συνολικής απασχόλησης κατά περίπου 18,930 εργαζομένους πλήρης απασχόλησης, η κατανομή της οποίας κατά κλάδο αποτυπώνεται στον Πίνακα 2.
Πίνακας 2. Η κατανομή (%) των μεταβολών στην απασχόληση ανά κλάδο
| Κλάδος | Κατανομή Μεταβολών |
| Κατασκευές | 44,5% |
| Γεωργία | 6,2% |
| Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων | 4,8% |
| Υπηρεσίες προγραμματισμού Η/Υ και άλλες συναφής υπηρεσίες πληροφορίας | 4,1% |
| Δραστηριότητες αρχιτεκτόνων και μηχανικών | 4,0% |
| Νομικές και λογιστικές δραστηριότητες | 4,0% |
| Άλλοι κλάδοι | 32,4% |
Πηγή: Εκτιμήσεις των συγγραφέων
γ) Αύξηση των εισαγωγών κατά 0,608 εκατομμύρια ευρώ, η κατανομή των οποίων ανά εμπόρευμα αποτυπώνεται στον Πίνακα 3.
Πίνακας 3. Η κατανομή (%) των μεταβολών στις εισαγωγές ανά εμπόρευμα
| Εμπόρευμα | Κατανομή Μεταβολών |
| Υπολογιστές, ηλεκτρονικά και οπτικά προϊόντα | 19,8% |
| Άλλος εξοπλισμός μεταφορών | 19,8% |
| Μηχανήματα και είδη εξοπλισμού π.δ.κ.α. | 13,6% |
| Μηχανοκίνητα οχήματα, ρυμουλκούμενα και ημιρυμουλκούμενα | 5,5% |
| Ορυκτά | 5,4% |
| Έπιπλα και άλλα προϊόντα μεταποίησης | 4,6% |
| Άλλα εμπορεύματα | 31,3% |
Πηγή: Εκτιμήσεις των συγγραφέων
Λαμβάνοντας υπόψη τα έως σήμερα διαθέσιμα στοιχεία για το ύψος του ΑΕΠ, της απασχόλησης, και των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών της οικονομίας για το έτος 2019, εκτιμούμε ότι για κάθε €1 δισ. αύξησης της επενδυτικής δαπάνης, προκαλείται μία συνολική (άμεση και έμμεση):
α) Αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 0,36%.
β) Αύξηση της απασχόλησης κατά περίπου 0,44%.
γ) Αύξηση των εισαγωγών κατά περίπου 0,87%
Από τα παραπάνω ευρήματα έπεται ότι οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις των επενδύσεων στην ελληνική οικονομία είναι ιδιαίτερα ισχνές. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο μέσος πολλαπλασιαστής προϊόντος της ελληνικής οικονομίας είναι της τάξης του 0,99, ο μέσος πολλαπλασιαστής απασχόλησης είναι της τάξης του 26,3, και ο μέσος πολλαπλασιαστής εισαγωγών είναι της τάξης του 0,46. Δηλαδή, η επενδυτική δαπάνη εμφανίζει δυσμενέστερους πολλαπλασιαστικούς δείκτες σε σχέση με τον μέσο όρο της ελληνικής οικονομίας, τόσο ως προς το προϊόν και την απασχόληση όσο και ως προς τις εισαγωγές. Η περαιτέρω ανάλυση των ευρημάτων υποδεικνύει ότι οι δυσμενείς πολλαπλασιαστικές επιδράσεις της επενδυτικής δαπάνης οφείλονται στην μεγάλη εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από εισαγόμενες εισροές και, ιδιαίτερα, από εισαγωγές βιομηχανικών προϊόντων, τα οποία αποτελούν τα κατεξοχήν επενδυτικά προϊόντα ενός οικονομικού συστήματος.2
3 Συμπεράσματα
Από την ανάλυση των πολλαπλασιαστικών επιδράσεων των επενδύσεων της ελληνικής οικονομίας προκύπτει ότι μια μεταβολή, έστω αύξηση, της επενδυτικής δαπάνης κατά €1 δις προκαλείται μία ceteris paribus αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,36%, αύξηση της απασχόλησης κατά 0,44% και αύξηση των εισαγωγών κατά 0,87%. Δεδομένης της υφιστάμενης σύνθεσης της επενδυτικής δαπάνης της ελληνικής οικονομίας, έπεται ότι μια κάθετη αύξηση των επενδύσεων στην ελληνική οικονομία θα ωφελήσει κυρίως τον κλάδο των κατασκευών. Περαιτέρω, οι ως άνω πολλαπλασιαστικές επιδράσεις κρίνονται ως ιδιαιτέρως δυσμενείς σε σύγκριση με τους μέσους πολλαπλασιαστές της ελληνικής οικονομίας, λόγω κυρίως της μεγάλης εξάρτησης της ελληνικής οικονομίας από εισαγόμενες εισροές βιομηχανικών προϊόντων. Η σύνθεση των πολλαπλασιαστικών επιδράσεων της επενδυτικής δαπάνης στις εισαγωγές υποδεικνύει ότι, για να βελτιωθούν οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις των επενδύσεων, απαιτείται ένα μακρόπνοο σχέδιο το οποίο θα είναι στραμμένο προς τη δημιουργία επενδυτικών κινήτρων για την ανάπτυξη εγχώριας παραγωγής υπολογιστών, ηλεκτρικών και οπτικών προϊόντων, καθώς και εξοπλισμού μεταφορών, μηχανημάτων και άλλων ειδών εξοπλισμού ώστε να υποκατασταθούν κατά το δυνατό οι εισαγωγές των ως άνω προϊόντων. Όλα τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο εργαλειακός ρόλος των επενδύσεων στην περίπτωση της ελληνικής οικονομίας δεν είναι, όπως εμφατικά τονίζεται, να συμπαρασείρουν βραχυπροθέσμα την αύξηση του ΑΕΠ, αλλά η μέσω του καταλλήλου διακλαδικού προγραμματισμού μακροπρόθεσμη συμβολή τους στη διαμόρφωση ενός παραγωγικού προτύπου ικανού να ανταπεξέλθει στις παγκόσμιες προκλήσεις, στοχεύοντας, παράλληλα, στη δίκαιη κατανομή του εισοδήματος και την αειφορία.
Σημειώσεις
1. Η έννοια του σραφφαϊανού πολλαπλασιαστή συγκροτήθηκε θεωρητικά και αναλυτικά βάσει των Kurz (1985), Metcalfe and Steedman (1981) και Mariolis (2008). Για εμπειρικές εφαρμογές του, βλέπε, π.χ., Mariolis and Soklis (2018) και Mariolis et al. (2018, 2020a).
2. Αναλυτικά, βλέπε Mariolis et al. 2020b.
Αναφορές
Kurz, H.D. (1985). Effective demand in a ‘classical’ model of value and distribution: the multiplier in a Sraffian framework. The Manchester School, 53(2),121-137.
Mariolis, T. (2008). Pure joint production, income distribution, employment and the exchange rate. Metroeconomica, 59(4), 656-665.
Mariolis, T. (2018). A Sraffian (no) trade-off between autonomous demand and transfer payments. Metroeconomica, 69(2), 473-487.
Mariolis T. and Soklis G. (2018). The static Sraffian multiplier for the Greek economy: evidence from the supply and use table for the year 2010. Review of Keynesian Economics 6(1): 114–147.
Mariolis T., Ntemirooglou, N. and Soklis G. (2018). The static demand multipliers in a joint production frame- work: comparative findings for the Greek, Spanish and Eurozone economies. Journal of Economic Structures 7(1): 18.
Mariolis T., Rodousakis, N. and Soklis G. (2020a). The COVID-19 multiplier effects of tourism on the Greek economy. Tourism Economics (in press, doi: <10.1177/1354816620946547>).
Mariolis T., Rodousakis, N. and Soklis G. (2020b). Inter-sectoral analysis of the Greek economy and the COVID-19 multiplier effects, mimeo.
Metcalfe JS and Steedman I (1981) Some long-run theory of employment, income distribution and the exchange rate. The Manchester School 49(1): 1–20.
Γιώργος Σώκλης 