του Γιώργου Σώκλη
ΚΕΠΕ, Οικονομικές Εξελίξεις, τεύχος 44, 2021, σσ. 24-29, https://www.kepe.gr/images/oikonomikes_ekselikseis/tefchos-44-gr/h-shmasia-tou-kladou-lianikou-emporiou-sthn-ellhnikh-oikonomia-kai-oi-epiptwseis-ths-pandhmias,-giwrgos-swklhs.pdf
Περίληψη
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), τα οποία αφορούν το έτος 2019, ο εν λόγω κλάδος παράγει περίπου το 4,6% (ή περίπου 7,3 δις ευρώ) της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας της ελληνικής οικονομίας και κατατάσσεται 6ος, ως προς το εν λόγω μέγεθος, ανάμεσα σε 63 κλάδους. Όσον αφορά την απασχόληση, ο κλάδος λιανικού εμπορίου κατατάσσεται 2ος μετά τον κλάδο υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης, απασχολώντας περίπου το 10,6% (ή περίπου 484 χιλιάδες άτομα) του συνόλου των απασχολουμένων στην οικονομία. Από τα παραπάνω έπεται ότι ο κλάδος λιανικού εμπορίου κατέχει αδιαμφισβήτητα έναν σημαντικό ρόλο στην ελληνική οικονομία, τόσο σε όρους παραγωγής όσο και σε όρους απασχόλησης. Το ξέσπασμα της πανδημίας Covid-19 και η επιβολή των μέτρων περιορισμού στις μετακινήσεις που ακολούθησε, επέφεραν ισχυρό πλήγμα στον κλάδο λιανικού εμπορίου της χώρας. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο τζίρος του λιανικού εμπορίου τον Νοέμβριο μειώθηκε κατά 12,4%, έναντι της ίδιας περιόδου το 2019, ενώ είχε προηγηθεί μείωση του τζίρου του λιανεμπορίου κατά 5,6% στο γ ́ τρίμηνο του 2020 σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2019, με τους επιχειρηματίες του κλά- δου να δέχονται νέο πλήγμα. Σκοπός του παρόντος είναι να εξετάσει αν αυτό το ισχυρό πλήγμα στον κλάδο λιανικού εμπορίου μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες και στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα εξετάζουμε τα εξής: • Ποια είναι η συμβολή του κλάδου στην παραγωγική διαδικασία των υπολοίπων κλάδων. • Ποια είναι η σχετική σημασία των υπολοίπων κλάδων στην παραγωγική διαδικασία του κλάδου λιανικού εμπορίου. • Ποια είναι η διάχυση του πλήγματος της πανδημίας στον κλάδο λιανικού εμπορίου στους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας και η αξιολόγηση των κυβερνητικών μέτρων στήριξης. Για τον σκοπό αυτό βασιζόμαστε σε μια σύγχρονη προσέγγιση της «μεθόδου υποθετικής απόσπασης», λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνον τις τεχνικές συνθήκες παραγωγής αλλά και τις κοινωνικές συνθήκες παραγωγής, ήτοι τη διαδικασία αναπαραγωγής της εργασιακής δύναμης, και στα στοιχεία από τους τελευταίους διαθέσιμους Πίνακες Εισροών-Εκροών της ελληνικής οικονομίας. Από την εξέταση των διακλαδικών διασυνδέσεων του κλάδου λιανικού εμπορίου της ελληνικής οικονομίας τα κύρια συμπεράσματα αποτυπώνονται συνοπτικά ως εξής: Σ1. Από την ανάλυση των «προς τα εμπρός» διασυνδέσεων, προέκυψε ότι ο κλάδος λιανικού εμπορίου εμφανίζει ισχυρές διασυνδέσεις τόσο με τους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας όσο και με τη διαδικασία αναπαραγωγής της εργασιακής δύναμης, καταδεικνύοντας έτσι τον κομβικό ρόλο του λιανικού εμπορίου στην ελληνική οικονομία. Σ2. Από την ανάλυση των «προς τα πίσω» διασυνδέσεων, προέκυψε ότι η παραγωγική διαδικασία του κλάδου λιανικού εμπορίου εξαρτάται σε πολύ σημαντικό βαθμό από τις υπηρεσίες διαχείρισης ακίνητης περιουσίας. Σ3. Συνδυάζοντας τα ευρήματα για τις «προς τα εμπρός» και τις «προς τα πίσω» διασυνδέσεις, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι τη μεγαλύτερη αλληλεξάρτηση εμφανίζει ο κλάδος λιανικού εμπορίου με τον γεωργικό τομέα και τη βιομηχανία, ενώ όσον αφορά τις υπηρεσίες υψηλή αλληλεξάρτηση καταγράφεται μόνον με τον τουριστικό τομέα. Συνεπώς, ο κλάδος λιανικού εμπορίου είναι υψηλής σημαντικότητας κλάδος (βλέπε Σ1) και τα μέτρα στήριξης στην παρούσα φάση από την πολιτεία κρίνονται ως επιβεβλημένα. Το μέτρο της πλήρους αναστολής καταβολής του ενοικίου, το οποίο εφαρμόστηκε για τον μήνα Ιανουάριο, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Οικονομικών, επεκτείνεται και για τον μήνα Φεβρουάριο. Αυτό το μέτρο κινείται, λόγω των ισχυρών «προς τα πίσω» διασυνδέσεων του κλάδου με τις υπηρεσίες διαχείρισης ακίνητης περιουσίας (βλέπε Σ2), προς τη σωστή κατεύθυνση και θα έπρεπε να είχε ληφθεί από την πρώτη στιγμή διακοπής της λειτουργίας των επιχειρήσεων του κλάδου. Τέλος, όσον αφορά την επόμενη μέρα μετά την πανδημία, η υψηλή αλληλεξάρτηση του κλάδου με τον τουριστικό τομέα δείχνει (βλέπε Σ3), ότι οι επιδόσεις του τουρισμού, για μια ακόμα φορά, θα έχουν επίδραση στη συνολική πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Γιώργος Σώκλης 